នៅសម័យបុរាណ បើយើងនិយាយអំពីដំរីជាទូទៅនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ វាជាសត្វដែលមានភាពស្និទ្ធស្នាល​ជាមួយ មនុស្សទាំងការរស់នៅ និងកិច្ចការស្ថាបនាសំណង់នានា ព្រោះគេគិតថាទោះជាសត្វព្រៃកាចនិងមានកម្លាំង​ខ្លាំង តែវាជាសត្វងាយផ្សាំងឲ្យមានចរឹកស្លូតបូត និងងាយប្រើប្រាស់សម្រាប់ការងារធ្ងន់ៗ មិនតែប៉ុណ្ណោះ គឺ​អាច​ចូលរួមក្នុងសមរភូមិចម្បាំងទៀតផង។

នៅក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរបុរាណ ពាក្យដំរីគេប្រើប្រាស់ខុសគ្នាមួយចំនួនដូចជា តំរិ តំឫ តំរេ តំរយ្យ ដែលខ្លះគឺ​ជាអំណោយរបស់ស្តេច ឬមន្រ្តីដល់ទីប្រាសាទ។ នៅក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា ដំរី ជាយានជំនិះរបស់ ព្រះឥន្រ្ទ ដែលជាស្តេចនៃស្ថានសូគ៌ ជាទេពតំណាងឲ្យផ្គរ​រន្ទះ និងជាលោកបាលប្រចាំ នៅ ​ទិសខាងកើត​។ ដំរី របស់​ព្រះ​ឥន្រ្ទ​មាន​ឈ្មោះ ថា ​“ឰវ៌ត” ដែល​ពាក្យ​នេះ ​ជាភាសា​សំស្រ្កឹត សំដៅលើ ដំរីដែលបាន មកពីការកូរ​សមុទ្រ​ទឹក​ដើម្បី ​យកទឹក ​អម្រឹត​ ហើយព្រះឥន្រ្ទ ជ្រើសរើសយកធ្វើជាយាន​ជំនិះ។

ព្វវ៌ត ជាស្តេចនៃដំរីទាំងឡាយ មានសម្បុរស ភ្នែកក្រហម ភ្លុកវែងមុតចំនួន៤ ដែលភ្លុកនេះអាចចាក់ទម្លុះទៅ​ក្នុងវត្ថុផ្សេងៗ និងប្រមោយចំនួន៧។ ពេលខ្លះ ឰវ៌ត មានឈ្មោះផ្សេងៗទៀតដូចជា អធ្រ-មតគ ដែលមាន​ន័យថា ដំរីពពក, នគ-មលល មានន័យថា ដំរីប្រយុទ្ធ, អរកសូតរ មានន័យថាបងប្អូនប្រុសរបស់ព្រះអាទិត្យ​។ តាមឯកសារផ្សេងៗបាននិយាយខុសៗគ្នាពីដើមកំណើត និងសកម្មភាពរបស់ដំរីឰវ៌ត ដូចជានៅក្នុងគម្ពីរ​បុរាណ​នៅក្នុងរឿងរាមាយណ៍ រឿងមហាភារត ក្នុងអត្ថបទមតនហ្គលិល និងជាស្តេចដំរីនៃសាសនា​ហិណ្ឌូនៃ​គម្ពីរ​និលគន្ធ។

ក្នុងគម្ពីរបុរាណ ដំរីនេះកើតចេញពីលទ្ធផលនៃការកូរសមុទ្រទឹកដោះក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយជាមួយ​សត្វ វត្ថុ និងទេពដទៃទៀតមុននឹងទទួលបានទឹកអម្រឹត។ ព្រះឥន្រ្ទបានស្នើសុំយកដំរីនេះជាយានជំនះ ដោយឲ្យ​ឈ្មោះថា ឰវ៌ត ហើយអាចហោះទៅស្ថានសួគ៌ជាមួយព្រះឥន្រ្ទ និងក្លាយជាទិសបាលមួយក្នុងចំណោម​ទិស​បាលទាំង​៨ គឺទិសខាងកើត។ នៅក្នុងរឿងមហាភារត ព្វវ៌តជាកូនទី៣រវាងកស្យាផនិងកទ្រុ និងត្រូវ​គេចាត់​ទុកថា​ជាពស់ដ៏​អស្ចារ្យមួយ។

បើតាម ប្រភពពី Culture & Art នៅក្លោងទ្វារទាំងប្រាំនៃក្រុងអង្គរធំ មានចម្លាក់រូបដំរីក្បាលធំជាងគេបង្អស់នៅក្នុងសិល្បៈខ្មែរ ដែលគេឆ្លាក់​ដំរី​ព្វវ៌តមានក្បាលបីឆ្លាក់នៅជ្រុងទាំងបួននៃច្រកនីមួយៗ ហើយនៅខាងលើជាព្រះឥន្រ្ទ​អមដោយទេវីពីរ​នាក់​នៅ​សងខាង ប្រមោយទាំងបីកាន់ផ្កាឈូក នៅពីក្រោមមានចម្លាក់ត្រី ក្រពើ និងបក្សីផ្សេងៗ។

ជានិមិត្តរូប ចម្លាក់ដំរីក្បាលបីនៅក្លោងទ្វារក្រុងអង្គរធំនេះ គឺ​ចង់បង្ហាញអំពីលទ្ធផលនៃការកូរសមុទ្រទឹកដោះ ដែល​បង្ហាញផ្ទាល់នៅលើដីដោយមានប្រាសាទបាយ័ននៅចំកណ្តាលជាស្នូលនៃភ្នំមន្ទរ កសិន្ធុទឹក​តំណាង​ឲ្យ​មហា​សមុទ្រ ហើយសុរនិងអសុរដែលឈរទាញនាគ​តំណាងឲ្យសកម្មភាពកូរសមុទ្រទឹកដោះ។

ចំណែក នៅ​ប្រាសាទព្រះថ្កោល (នៅតំបន់ប្រាសាទបាកាណ) គេបានឆ្លាក់រូបដំរីក្បាលបីព្វវ៌តនៅតាមជ្រុង​ប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទ ដែលនៅខាងលើមានរូបចម្លាក់គ្រុឌនៅពីលើ និងនៅពីលើគ្រុឌមាន​ចម្លាក់សត្វ​ហង្ស​តម្រៀបគ្នា។ ជានិមិត្តរូបបែបនេះ គឺគេចង់ភ្ជាប់សំណង់ប្រាសាទដែលឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា​មហា​យាននេះ កាន់តែមានអនុភាពខ្ពង់ខ្ពស់ឡើងដូចអំណាចសត្វអទិទេពនេះដែរ៕