គោលបំណងសំខាន់នៃការបរិភោគអាហារប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្ស យើងម្នាក់ៗគឺដើម្បីទ្រទ្រង់សុខភាពរាងកាយ និងការរស់រានមានជីវិត។ ការបរិភោគអាហារត្រូវបានទទួលការយកចិត្ដទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ អ្នកបរិភោគ ព្រោះថាប្រសិនបើការ បរិភោគមិនបានត្រឹមត្រូវ វាធ្វើឱ្យលោកអ្នកមានគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗបាន។ ការពុលអាហារត្រូវបានលោកអ្នកគ្រប់គ្នាខ្លាចរអា។ ហេតុនេះលោកអ្នកត្រូវតែមានវិធីការពារ និងចេះជ្រើសរើសអាហារយកមកបរិភោគ។

សូមលោកអ្នកស្វែងអំពីការពុលអាហារ តាមរយៈការបកស្រាយរបស់លោកវេជ្ជបណ្ឌិត សែន ពិសិដ្ឋ អនុប្រធានមន្ទីរ សុខាភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ ជាមួយទស្សនាវដ្ដី សុខភាពយើង។ ដោយសារបទសម្ភាសន៍នេះវែង ទស្សនាវដ្ដី សុខភាពយើង នឹងធ្វើការ ចេញផ្សាយជាវគ្គបន្ដបន្ទាប់គ្នានៅលើទំព័ររបស់ខ្លួន។

អ្វីដែលជាការពុលអាហារ?

អាហារក្នុងទ្រង់ទ្រាយផ្សេងៗហើយខុសៗគ្នា វាមានសក្ដានុពលអាចបង្កបង្កើតឱ្យមានការប៉ះពាល់សុខភាព។ ពុលអាហារគឺ ជាជម្ងឺមួយដែលកើតមានឡើងក្នុងរវាង១ម៉ោងទៅ៧២ម៉ោង បន្ទាប់ពីបរិភោគអាហារពុល ដោយមានរោគសញ្ញាដូចតទៅ ៖ ឈឺពោះ ក្អួតចង្អោរ ឈឺក្បាល រមួលក្រពើ គ្រុន រាក ហើយក្នុងករណីជាច្រើនអាចមានស្លាប់។ ឧទាហរណ៍ ៖ គេរកឃើញករណីពុលអាហារគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ ដោយហេតុនេះហើយអាហារដែលចម្អិនសម្រាប់លក់ដូរមិនអាចផលិតឡើងដោយគ្មាន វត្ដមានមេរោគនោះបានទេ។

លក្ខណៈនៃការពុលអាហារ

ការពុលអាហារត្រូវបានគេធ្វើការកត់សម្គាល់ទៅលីប្រភពចម្លងមេរោគ ទៅនឹងចំណីអាហារ ដូចជាពពួកអតិសុខុមប្រាណ ដែលបណ្ដាលឱ្យកើតជាជម្ងឺ ក្នុងនោះមានបាក់តេរី វីរុស និងផ្សិត។ បាក់តេរីមានមូលហេតុច្រើនជាងគេ ក្នុងការបង្កឱ្យមានការពុលអាហារដោយបាក់តេរី។ ទោះបីយ៉ាងណាក្ដីចំណេះដឹងក្រៅពីនេះ ដូចជាការពុលដោយគីមី ឬករណីពុលផ្សេងៗទៀតក៏មានសារៈសំខាន់ដូចគ្នាដែរ។

1 . ការចម្លងជាតិគីមីពុលទៅលើអាហារ ៖ តាមរយៈសារធាតុពុលផ្សេងៗ ដូចជាថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតដែលបាញ់ទៅលើអាហារ ឬសម្ភារៈប្រើប្រាស់។ លោហៈធាតុដែលស្រោប ឬផ្សារ គឺមិនត្រឹមត្រូវជាសម្ភារៈសម្រាប់ទុកដាក់អាហារ និងភេសជ្ជៈឡើយ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សម្ភារៈប្រើប្រាស់ដែលស្រោប ឬជ្រលក់ដោយសង្ក័សីងាយនឹងរលាយជាតិចូលជាមួយអាហារ នឹងធ្វើឱ្យអាហារពុលបាន។ ប្រសិនណាគេមិនបានថែរក្សាស្ពាន់ឱ្យបានស្អាតល្អឥតខ្ចោះទេ អាហារអាចជ្រាបចូលជាមួយលោហៈពុលបង្កើតឱ្យមានជម្ងឺ។ ការលាបថ្នាំលើសម្ភារៈ ដូចជាចាន ឆ្នាំង និងលើចំណារក្បាច់នៃសម្ភារៈបង្កើតឱ្យមានលោហៈពុល ព្រោះក្នុងថ្នាំលាបនេះមានលោហៈធ្ងន់ ដូចជាសំណ និងកាត់មីញ៉ូម។ ប្រសិនណាជាគេប្រើប្រាស់ថ្នាំលាបនេះមិនបានត្រឹមត្រូវសមស្របទេ ហើយផ្ទៃនៃសម្ភារៈប្រើប្រាស់ ដែលលាបដោយថ្នាំនោះនឹងជ្រាបចូលក្នុងអាហារ ជាពិសេសសម្ភារៈដែលមានតម្លៃថោកៗ។ ដូច្នេះត្រូវប្រើតែសម្ភារៈដែលមា គុណភាពខ្ពស់ទើបប្រសើរ។

2 . ការចម្លងជាតិពុលតាមរយៈការបន្ថែមគ្រឿង ៖ ការបន្ថែមគ្រឿងបែបគំរូគ្មានការអនុញ្ញាត ឬក៏បន្ថែមគ្រឿងលើស ចំនួនទាំងចេតនា ឬអចេតនា អាចបង្កើតឱ្យមានជម្ងឺ។ ឧទាហរណ៍ ប៊ីចេង ទោះបីជាការបន្ថែមដែលត្រូវយល់ព្រមឱ្យដាក់ក្នុងអាហារខ្លះក៏ដោយ ក៏អាចបណ្ដាលឱ្យកើតមានប្រតិកម្មដល់មនុស្សខ្លះៗដែរ។

3 . ការចម្លងរោគដោយរូបសាស្ដ្រទៅលើអាហារ ៖ វាកើតឡើងនៅពេលមានវត្ថុពីខាងក្រៅ មានវត្ដមាននៅក្នុងអាហារ ឬនាំមកដោយសត្វល្អិតទៅប៉ះលើអាហារ វាកើតមានដែរនៅពេលមានការបិទរូបឬក្បាច់ជាលំអ និងនៅក្នុងទឹកកក។ របៀបដែលអាចការពារហាក់ដូចជាជាក់ច្បាស់ តែជារឿយៗច្រើនតែគេមិនអើពើ។ របៀបការពារបាននាំមកនូវការខាតផលប្រយោជន៍ និងបាត់បង់អតិថិជន។

4 . ការចម្លងដោយសារជាតិពុល ៖ សារជាតិពុលធម្មជាតិមាន ផ្សិតពុល គ្រឹងដំឡូង និងត្រីពុល(ត្រីកំពត)។ ការពុលរបស់ផ្សិតដែលផ្សិតខ្លះដុះចេញពីសណ្ដែកដី និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិអាចបណ្ដាលឱ្យកើតជម្ងឺធ្ងន់បាន ដូចជាជម្ងឺរលាកថ្លើម និងផ្ដើមឱ្យមានមហារីកជាដើម។

5 . ការចម្លងដោយវីរុស ៖ ជម្ងឺដែលបង្កឡើងដោយវីរុសតាមការបរិភោគអាហារជាធម្មតាតែងតែមានសភាព ធ្ងន់ ហើយ មនុស្សភាគច្រើនទំនងជាត្រូវបានទទួលរងនូវជម្ងឺនេះ។ វីរុសមិនបំបែកខ្លួនឱ្យមានចំនួនច្រើននៅក្នុងអាហារឡើយ គឺគ្រាន់តែប្រើអាហារជាយានចម្លងដើម្បីនឹងចូលទៅខ្លួនមនុស្ស។ មូលហេតុនៃការចម្លងនេះគឺបណ្ដាលមកពីអ្នកធ្វើម្ហូបអាហារមានជម្ងឺ បង្កដោយវីរុស។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជម្ងឺរលាកថ្លើមដោយវីរុសអា និងជម្ងឺរលាកក្រពះពោះវៀនដោយវីរុស។

6 . ការពុលអាហារដោយបាក់តេរី ៖ ភាគច្រើននៃករណីពុលអាហារគឺជាការពុលអាហារដោយបាក់តេរី។ តែគេមិនបាន សន្និដ្ឋានថា បាក់តេរីទាំងអស់សុទ្ធតែមានគ្រោះថ្នាក់នោះទេ បាក់តេរីជាច្រើនមានផលប្រយោជន៍ដល់មនុស្ស ដូចជាគេយកទៅធ្វើហ្វ្រូម៉ាស ទឹកដោះគោជូរ និងឱសថមួយចំនួន។

• បាក់តេរីដែលធ្វើឱ្យស្អុយរលួយ ផ្អូមដល់អាហារធ្វើឱ្យអាហារមានក្លិន និងរសជាតិមិនល្អ។ ឧទាហរណ៍ ៖ សាច់ជាំខៀវ នំប៉័ងដុះផ្សិត

• បាក់តេរីដែលធ្វើឱ្យពុលអាហារគឺ ៖ ជាបាក់តេរីដែលអាចបង្កើតឱ្យមានជម្ងឺក្រៅពីការប្រើមីក្រូទស្សន៍គ្មាន មធ្យោបាយ ណាដែលប្រាប់ថាមានបាក់តេរីធ្វើឱ្យពុលដល់អាហារឡើយ។ ពោលអាហារមានក្លិន និងរសជាតិដូចធម្មតា។ ឱកាសដ៏ល្អត្រឹមត្រូវបាន ត្រូវផ្ដល់ឱ្យបាក់តេរីអាចបង្កបង្កើត និងបំបែកខ្លួនរៀងរាល់២០នាទីបាន ប្រសិនបើរយៈពេលនោះល្មមគ្រប់គ្រាន់ បាក់តេរីតែបន្ដិចបន្ដួច អាចនឹងបំបែកខ្លួនរហូតដល់អាចបង្កើតឱ្យក្លាយទៅជាការពុលដែលមាន នៅក្នុងអាហារ។

វិធីការពារការពុលអាហារ

បន្ទាប់ពីមានការយល់ដឹងអំពីវិធីមួយចំនួនដើម្បីការពារការពុល អាហារ ដែលទាក់ទងនឹងការទុកដាក់ និងជ្រើសរើសប្រភេទ អាហាររួចមក លោកអ្នកត្រូវជ្រាបអំពីការការពារតាមរយៈខ្លួនលោកអ្នកផ្ទាល់(អនាម័យ ផ្ទាល់ខ្លួន) ដែលជាអ្នកផលិត។

1 . ការលាងសម្អាតដៃ ៖ ដៃរបស់លោកអ្នកផលិតត្រូវតែលាងសម្អាត ដើម្បីធានាឱ្យបាននូវអនាម័យអាហារដែលផលិតបាន។ លាងសម្អាតដៃត្រូវធ្វើឱ្យបានម៉ត់ចត់ និងញឹកញាប់ យើងប្រើទឹកក្ដៅឧណ្ហៗ និងសាប៊ូ។ ចំពោះទឹកត្រជាក់លាងទៅវាមិនងាប់ មេរោគពីដៃទេ។ ដៃត្រូវតែស្ងួតដោយជូតនឹងក្រដាសស្អាតសម្រាប់ជូតដៃ ឬទុកឱ្យស្ងួតក្នុងលំហខ្យល់។ ត្រូវមានអាងទឹកសម្រាប់ លាងសម្អាតដៃឱ្យដាច់ដោយឡែកពីអាងទឹកសម្រាប់លាងសម្អាតសម្ភារៈផ្សេងៗ ព្រោះដើម្បីកាត់បន្ថយការចម្លងរោគពីកាកសំណល់ អាហារផ្សេងៗ ដែលមានជាប់នៅក្នុងអាងទឹកនោះ។ អាងទឹកទាំងអស់ត្រូវតែប្រើប្រាស់បាន និងត្រូវស្អាតគ្រប់ពេល។ វាត្រូវតែមាន សាប៊ូប្រើប្រាស់ និងក្រដាសស្អាតសម្រាប់ប្រើនៅក្នុងបង្គន់ផង។ លោកអ្នកគួរសម្អាតដៃនៅពេលដែល ៖

• មុនពេលចាប់ផ្ដើមធ្វើការងារ

• ក្រោយពេលចេញពីបង្គន់

• ក្រោយពេលជក់បារី

• ក្រោយពេលកាន់សាច់ឆៅ

• ក្រោយពេលប្រើប្រាស់ក្រណាត់ ឬកន្សែងរួចមក

• ក្រោយពីមានការប៉ះពាល់ត្រចៀក ច្រមុះ សក់ ឬផ្នែកផ្សេងៗនៃរាងកាយ។

• បន្ទាប់ពីកាន់សម្រាមសេសសល់ក្នុងផ្ទះបាយ

• បន្ទាប់ពីកាន់របស់ពុល ឬជាតិគីមីពុល។

ដោយហេតុថាដៃមានចលនាពិសេសមិនទៀងទាត់ដោយ(ចេតនា និងអចេតនា) ដែលយើងទាំងអស់គ្នាច្រើនមានសកម្មភាព ដដែលៗញឹកញាប់។ ទាំងអស់នេះវាមានឥទ្ធិពលគ្រោះថ្នាក់កាលណាយើងទៅធ្វើការជាមួយអាហារ ហើយវាពិតជានឹងបង្កការចម្លង រោគមិនខាន។ ទម្លាប់របស់ដៃមានរាប់បញ្ចូល ដូចជាលូកច្រមុះ ឬមាត់ ស្ទាប ឬជ្រោងសក់ អេះគ្រប់សារពាង្គកាយ ឬអេះកមរមាស់។ ផ្ដើមចេញពីការយល់ដឹងលើទម្លាប់ទាំងនេះ លោកអ្នកត្រូវលាងសម្អាតដៃជានិច្ចក្រោយពេលចប់កិច្ចការហើយ។

2 . ការជក់បារី ៖ ច្បាប់បានកំណត់តឹងរ៉ឹងថា គ្រប់លោកអ្នកបម្រើការក្នុងកន្លែងផលិតអាហារមិនអាចជក់បារីបានឡើយ ក្នុងរយៈពេលរៀបចំធ្វើម្ហូបអាហារ រយៈពេលទុកដាក់អាហារ និងក្នុងពេលបម្រើអាហារសម្រាប់ភ្ញៀវ។ ព្រោះការជក់បារីនាំឱ្យ ៖

• ការចម្លងរោគឆ្លងតាមរយៈទឹកមាត់ផ្ទាល់ ដែលបារីត្រូវបានបៀមច្រើនដងក្នុងមាត់(ពពួកស្ដាហ្វីឡួកូគុសអូរេអ៊ុស អាចឆ្លងតាមរបៀបនេះ)

• វាអាចមានកម្ទេចកម្ទីសរីរាង្គដទៃ ដូចជាផេះ ឬធ្យូងនៅក្នុងអាហារ

• ផ្សែងបារីដែលហើរទៅអាចអនុគ្រោះឱ្យពពួកបាក់តេរី ឬវីរុសឆ្លងចូលទៅបាន។

3 . ការរៀបចំម្ហូបអាហារ ៖ ជាទូទៅយើងគួរចៀសវាងការប៉ះពាល់អាហារឆ្អិនដោយដៃផ្ទាល់ និងមិនគួរបរិភោគអាហារ ដោយដៃដែរ។ យើងត្រូវប្រើសម្ភារៈ ដូចជាតង្កៀប ស្លាបព្រា វែកកូរ ឬស្រោមដៃជាការប្រសើរ។ បើអាហារត្រូវបានប៉ះពាល់នឹងដៃ លោកអ្នកត្រូវពាក់ស្រោមដៃពេលកាន់អាហារដែលគេរុំពីក្រៅហើយ ឬអាហារដែលគេត្រៀមនឹងយកទៅចម្អិន។

4 . ប្រសិនបើលោកអ្នកមានជម្ងឺ ៖ មិនត្រូវមានអ្នកកើតជម្ងឺឆ្លងទៅកាន់អាហារឡើយ។ ដោយហេតុនេះបើមានអ្នកឈឺ គួរ ចៀសវាងកុំឱ្យបម្រើ ឬធ្វើអាហារឱ្យសោះ ព្រោះមេរោគដែលនៅក្នុងខ្លួនអាចចម្លងនៅពេលទៅកាន់អាហារ ហើយចម្លងទៅអ្នក បរិភោគ។ ជម្ងឺដែលគួរតែប្រុងប្រយ័ត្ន មានដូចជាអ្នកឈឺបំពង់់ក អ្នកឈឺពោះ(រាក ឬក្អួត) អ្នកដំបៅស្បែក (ឧទាហរណ៍ បួស រលាកស្បែក ស្បែកកន្ទួល ឬរោល) គ្រុនផ្ដាសាយ របួសមុតនៅលើដៃ ឬម្រាមដៃ ត្រូវតែរុំការពារនឹងបង់ដែលមិនជ្រាបទឹក ហើយ ពាក់ស្រោមដៃពីលើផង។ ត្រូវប្ដូរស្បៃរុំរបួស និងស្រោមដៃឱ្យបានញឹកញាប់។

5 . ការលាងសម្អាត ៖ ការសម្អាតមានសារៈប្រយោជន៍បង្កើតរបាំងការពារមិនឱ្យមានកើតការចម្លងរោគ។ គោលបំណងនៃ ការលាងសម្អាតមាន ៖

• ដកយកចេញនូវបំណែកកម្ទេចកម្ទីនៃអាហារដែលខូច ព្រោះវាអនុគ្រោះដល់អាចរីកលូតលាស់របស់បាក់តេរី

• កាត់បន្ថយមេរោគផ្សេងៗដែលមានស្រាប់ ហើយដែលអាចចម្លងទៅលើអាហារ

• ដកយកចេញនូវផ្នែកអាហារកខ្វក់ ដែលផ្ដល់ជាអាហារ ហើយទាក់ទាញដល់ពួកសត្វចង្រៃផ្សេងៗ (មានកណ្ដុរ ឬកន្លាត)។

6 . របស់របរដែលនៅលើតុ និងសម្ភារៈផ្សេងៗ ៖ ដើម្បីធានាថា របស់របរនៅលើតុ និងសម្ភារៈផ្សេងៗបានស្អាតត្រឹមត្រូវល្អ ការប្រើប្រដាប់លាងចាន ឬក៏សាប៊ូលាងចានដែលមានពីរថត ហើយមានបំពង់បង្ហូរទឹកផងនោះ គឺជាការត្រឹមត្រូវចាំបាច់។ ប្រដាប់ លាងចានទី១សម្រាប់សម្អាតកម្ទេចកម្ទីរូបសាស្ដ្រ និងកាកអាហារជាប់ចាន រួចយើងលាងសម្អាតថែមទៀតតាមវិធានការណ៍អនាម័យ ដើម្បីបំបាត់មេរោគតូចល្អិតនៅក្នុងប្រដាប់លាងចានទីពីរ ដោយត្រាំក្នុងទឹកក្ដៅខ្លាំង។ ដើម្បីការពារចំពោះការចម្លងរោគពីកូនកន្សែង ជូតកែវចាន គឺយើងត្រូវយកសម្ភារៈទាំងអស់ទៅសំដិលឱ្យស្ងួត។

7 . ការសម្អាតផ្ទះបាយ និងសម្ភារៈ ៖ មានអនាម័យល្អ ទាមទារឱ្យមានការសម្អាតផ្ទះបាយឱ្យបានញឹកញាប់ និងទៀងទាត់ផង។ ចំពោះសម្ភារៈទាំងអស់ត្រូវតែស្អាត និងយកចេញនូវកាកសំណល់ផ្សេងៗដែលកខ្វក់ ដែលអាចបង្កឱ្យមានការពុលអាហារ និង បណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ខ្លួនប្រាណយើង ព្រមទាំងទាក់ទាញដល់សត្វកកេរ និងសត្វល្អិតផ្សេងៗ ដែលជាប្រភពចម្លងមេរោគ។

8 . ការទុកដាក់សម្រាម ៖ សម្រាមដែលជាកាកសំណល់នៃអាហារ វាអាចជាប្រភពនៃការចម្លងរោគ វាបង្កើតក្លិនអាក្រក់ ហើយវាទាក់ទាញដល់ពពួកសត្វល្អិតថែមទៀត។ មានមូលដ្ឋានណែនាំច្រើនយ៉ាងដូចតទៅ ៖

• ត្រូវទុកសម្រាមក្នុងធុងដែលការពារមិនឱ្យរុយ ឬកណ្ដុរចូលបាន ហើយធុងនោះមិនអាចជ្រាបបានដែរ។ យើងប្រើធុង សម្រាមដែលងាយធ្វើការសម្អាត ហើយមានគម្របជិតល្អ។ ការសម្អាតត្រូវធ្វើឱ្យបានទៀងទាត់។

• ត្រូវប្រមូលសម្រាម និងកាកសំណល់អាហារគ្រប់ទីកន្លែង យ៉ាងហោចណាស់ក៏ឱ្យបាន១ថ្ងៃដែរ។

ដំបូន្មានអ្នកជំនាញ

លោកអ្នកនៅពេលបរិភោគ ឬចម្អិនគ្រប់ចំណីអាហារទាំងអស់ ត្រូវយកចិត្ដទុកដាក់ជាចម្បងទៅលើអនាម័យ លក្ខណៈដែលអាចបង្កជាការពុលអាហារបាន។ ជាការសំខាន់ណាស់ដែលអ្នកបម្រើការងារក្នុងអាហារដ្ឋានបានយល់ដឹងអំពី ដំណើរនៃការពុលអាហារ ដែលវាកើតមានឡើង និងយល់ដឹងអំពីបច្ចេកទេសល្អត្រឹមត្រូវក្នុងការត្រួតពិនិត្យ និងការផលិតអាហារ ហើយធ្វើឱ្យអាហារនោះមានសុវត្ថិភាពធានាបាននូវ សុខភាពសម្រាប់មនុស្សទូទៅ។